Nýjasta halastjarnan á himni stjórnmálanna er Magni Guðmundsson hagfræðingur, svarinn andstæðingur verðtryggingarstefnu þeirrar, sem aðrir hagfræðingar og stjórnvöld fylgja um þessar mundir.
Magni er orðinn sérstakur vaxtaráðgjafi tveggja níundu hluta ríkisstjórnarinnar. Svavar Gestsson viðskiptaráðherra og Tómas Árnason fjármálaráðherra hafa falið honum úttekt á áhrifum vaxtaákvæða Ólafslaga.
Hér var rétt að farið. Stjórnvöldum er jafnan nauðsynlegt að hlusta á fræðimenn, sem hafa aðrar skoðanir en þær, sem ofan á eru hverju sinni. Og í vaxtamálum eru sjónarmið Magna ágætt mótvægi.
Margt er gott um það, sem Magni hefur sagt í fjölmiðlum í sumar um vexti og verðbólgu. Annað er miður gott og jafnvel undarlegt. Og aðeins náði Magni jafntefli í burtreiðum við tvo unga hagfræðinga um þetta efni.
Verst er, að Magni talar enn eins og 40% vextir séu á vaxtaaukalánum. Hann segir líka, að vextir af meðalíbúð séu orðnir hærri en sem nemur meðalárslaunum. Hann hefur tæpast kynnt sér Ólafslög og framkvæmd þeirra nógu vel.
Að vísu er það rétt, að fæstir skuldarar hafa enn notað tækifærið til að fá vexti af vaxtaaukalánum lækkaða úr 40% niður í 8,5%. En þeir eiga allir rétt á því og sumir hafa notfært sér það.
Þeir, sem eignazt hafa íbúðir sínar fyrir veðdeildarlán, Iífeyrislán og vaxtaaukalán, þurfa ekki að greiða meðalárslaun í vexti, heldur bara brot af þeim. Þetta verður Magni að viðurkenna, að minnsta kosti innan sviga.
Nýja kerfið hefur sumpart svipuð áhrif og annúitetslánin gömlu höfðu. Menn losna við hinar brjálæðislegu greiðslur fyrstu ára. Menn greiða í samræmi við verðbólgnar tekjur á hverjum tíma. Þetta er mannleg útgáfa verðtryggingar.
Þegar hagfræðingur minnist ekki einu sinni á það í framhjáhlaupi, að mestur hluti vaxta er í rauninni ekki vextir, heldur leggst við höfuðstól, er hann annaðhvort úti að aka eða farinn að haga sér eins og stjórnmálamaður.
Hins vegar segir Magni réttilega, að vaxtastefna Ólafslaga sé uppgjöf fyrir verðbólgu. Það er alveg rétt, að verðtryggingu er ekki stefnt gegn verðbólgu, heldur hörmulegum afleiðingum hennar á afmörkuðu sviði.
Við höfum bara ekki tíma til að bíða eftir því, að hagfræðingar og stjórnmálamenn okkar nái böndum á verðbólguna. Við verðum strax að losna við félagslegt ranglæti, sem fylgir verðbólgunni. Og það gerum við með verðtryggingu.
Við þurfum að vernda sparifé og lífeyri gamla fólksins. Við þurfum að koma í veg fyrir, að gæðingar banka og stjórnmálaflokka raki saman fé á aðgangi að ódýrum lánum. Þetta eru meðal okkar brýnustu verkefna.
Síðan getum við hlustað á athyglisverðar kenningar Magna um, hvernig beita megi sköttum gegn verðbólgu, til dæmis auðvaxtarskatti, eins og notaður er vestan hafs. Á þeim sviðum er án efa hægt að vinna gegn verðbólgu.
Magni þarf bara að vara sig á, að fiðringur hríslast um suma ráðherra, þegar þeir heyra minnzt á nýja skatta. Þegar augu þeirra verða útstæð af æsingi, eru þeir í huganum að telja peninga, en ekki að hugsa um efnahagslegar lækningar.
Og umfram allt má hann ekki hrífast svo af velgengni sinni, að hann loki af ásettu ráði augunum fyrir þeim staðreyndum, sem hér hefur verið lýst.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
