Stjórnarandstæðingar meðal sjálfstæðismanna hafa sótt sig í veðrið í skoðanakönnunum Dagblaðsins á þessu ári. Í janúar voru þeir töluvert færri en stjórnarsinnar sama hóps, en eru nú í október orðnir mun fleiri.
Í janúar voru líka vinsældir ríkisstjórnarinnar í hámarki eftir efnahagsaðgerðir áramótanna. Ef litið er til lengri tíma, eitt ár aftur í tímann, hafa stjórnarandstæðingar í hópi sjálfstæðismanna ekki eins mikla ástæðu til að fagna.
Á einu ári hefur hlutfall þeirra aðeins aukizt úr 44% í 45%. Það, sem gerzt hefur, er, að margir fyrrverandi stjórnarsinnar í flokknum hafa orðið óákveðnir í afstöðu sinni, en hafa ekki skipt yfir á væng stjórnarandstæðinga.
Stjórnarsinnum hefur á einu ári fækkað úr 37% í 30% sjálfstæðismanna, meðan hinum óákveðnu kjósendum flokksins hefur fjölgað úr 19% í 25%. Þetta er hin marktæka breyting, sem orðið hefur á viðhorfum sjálfstæðismanna til stjórnarinnar.
Tölurnar 45% andvígir, 30% fylgjandi og 25% óákveðnir segja ekki alla söguna um skiptinguna. Til dæmis hafa hingað til margir sjálfstæðismenn reynzt í könnunum blaðsins vera andvígir ríkisstjórninni, en fylgjandi einstökum ráðherrum.
Hitt skiptir þó mun meira máli, að sjálfstæðismaður er ekki nákvæmlega hið sama og sjálfstæðis-flokksmaður. Skiptingin meðal flokksbundinna manna er án efa miklum mun hagstæðari stjórnarandstöðunni en hér kemur fram að ofan.
Með dálítilli ónákvæmni mætti skipta sjálfstæðismönnum í hina hreintrúaðri flokksbundna og hina breiðtrúaðri óflokksbundna. Og stjórnarandstaðan er auðvitað eindregnari meðal þeirra, sem formlega teljast til flokksins.
Óbeint endurspegla þó tölur könnunarinnar þá stað- reynd, að stjórnarandstæðingar hafa undirtökin í Sjálfstæðisflokknum sem stofnun. Þessi undirtök eru ekki áberandi utan Reykjavíkur, en eru mjög eindregin í Reykjavík, sem ræður úrslitum.
Atkvæðagreiðsla fulltrúaráðsins um prófkjör var mælikvarði á styrkleika. Við venjulegar aðstæður hefði mátt telja hana efnislegt val hálflokaðs prófkjörs í stað opins, en núna fólst í henni valdabaráttan í flokknum.
Augljóst er, að menn á borð við Gunnar Thoroddsen og Albert Guðmundsson fá mun hærra hlutfall meðal óflokksbundinna sjálfstæðismanna en flokksbundinna, öfugt við menn á borð við Geir Hallgrímsson og Davíð Oddsson.
Nærtækasta niðurstaða atkvæðagreiðslunnar er, að staða Davíðs styrkist á kostnað Alberts í fyrirhuguðu prófkjöri fyrir borgarstjórnarkosningarnar í Reykjavík. Og til þess voru einmitt refirnir skornir í fulltrúaráðinu.
Þessi sprengja er gott dæmi um, að forustumenn stjórnarandstöðunnar í Sjálfstæðisflokknum telja sig hafa hagstæðan byr, svo sem mælzt hefur í skoðanakönnunum Dagblaðsins. Þeir telja sér óhætt að færa sig upp á skaftið.
Morgunblaðið hefur smám saman orðið harðskeyttara í garð stjórnarsinna í flokknum. Eftir langt daður við ritfrelsi er það nú farið að neita svargreinum stjórnarsinna við hörkulegum greinum stjórnarandstæðinga.
Neitun birtingar svargreinar Þóris H. Einarssonar skólastjóra við grófri grein Gísla Jónssonar menntaskólakennara er dæmi um, að svonefnt flokkseigendafélag telur nú aftur kleift að beita Prövdu sinni innan flokks af fullum styrk.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
