Í seinni tíð hefur reynzt æ erfiðara að átta sig á viðhorfum Ólafs Jóhannessonar til landhelgismálsins. Einkum valda bollaleggingum tilraunir hans til að snúa þungamiðju málsins frá Bretastjórn og til Atlantshafsbandalagsins.
Óþarfi er að ímynda sér, að Ólafur hafi þvílíka tröllatrú á bandalaginu, að hann telji sig geta klagað í sífellu til þess eins og stóra bróður, er Bretastjórn reynist erfið viðskiptis. Hann veit sjálfur ofur vel, að athafnafrelsi Atlantshafsbandalagsins er ákaflega takmarkað í innbyrðis deilum þátttökuríkja.
Atlantshafsbandalagið hefur gert það, sem það getur, máli okkar til stuðnings. Framkvæmdastjóri þess hefur lagt sig allan fram um að fá Bretastjórn ofan af einstrengingslegum viðhorfum hennar. Til þessa starfs hefur hann notið stuðnings velflestra þátttökuríkja bandalagsins.
Við ætlumst til þess, að Atlantshafsbandalagið létti ekki af þrýstingi sínum gagnvart Bretum, heldur haldi áfram að reyna að fá Bretastjórn til að haga sér í landhelgismálinu eins og góðum nágranna sæmir.
Hitt er ljóst,að bandalagið getur ekki sagt Bretum fyrir verkum.Það getur ekki heldur sagt Íslendingum fyrir verkum. Bandalagið hefur ekkert alræðisvald. Það hefur einungis það vald, sem allar þátttökuþjóðirnar eru einróma sammála um að veita því. Í bandalaginu verða hvorki Bretar né Íslendingar beittir neinum meirihlutasamþykktum.
Af hverju er þá Ólafur forsætisráðherra að snúa sér til bandalagsins með fyrirskipun um stöðvun á njósnaflugi brezku Nimrod-þotanna? Þessar vélar tilheyra ekki herafla bandalagsins og eru hvorki beint né óbeint á þess vegum. Og þar sem þær rjúfa ekki einu sinni lofthelgi Íslands, getur bandalagið ekki opinberlega kvartað við Breta yfir flugi þeirra. Hvers vegna fullyrðir þá forsætisráðherra, að framhald flugsins varði aðild okkar að bandalaginu?
Af hverju heimtar Ólafur forsætisráðherra, að Atlantshafsbandalagið fordæmi ásiglingar brezku herskipanna. Hann veit þó vel, að slíkar fordæmingar eru einungis gefnar út með einróma samþykki aðilanna, þar á meðal Breta. Af hverju er hann einmitt að heimta hið óframkvæmanlega?
Mestar líkur eru á, að svarið felist í innanríkiserjum Framsóknarflokksins. Það kom fram á kjördæmisþinginu á Norðurlandi vestra um daginn, að Ólafur stefnir að því að losa flokkinn við uppreisnarlið Ólafs Ragnars Grímssonar, Elíasar Snælands og fleiri úr röðum yngri flokksmanna. Hann benti flokksbræðrum sínum á, að flokkurinn hefði oft styrkzt af slíkum viðskilnaði.
Ólafur hefur ákveðið bragð í huga, sem á að tryggja, að brotthlaupsmennirnir verði fylgislitlir í útlegðinni. Hann ætlar að láta sinn arm, hægri arminn, taka upp ýmis stefnumál hins armsins, svo sem afnám varnarsamningsins við Bandaríkin og úrsögn Íslands úr Atlantshafsbandalaginu. Á þessu verði ætlar hann að kaupa vinstra fylgið í flokki sínum, þegar hann sparkar út leiðtogum þess. Þess vegna er hann nú að reyna að búa til ósamkomulag við bandalagið til að undirbúa úrsögnina.
Svo er nú komið fyrir Íslendingum, að öryggismál þjóðarinnar eru söluvara í fylgisbraski innan Framsóknarflokksins.
Jónas Kristjánsson
Vísir
