Ríkisstjórnin hefur jafnt og þétt glatað trausti á undanförnum mánuðum. Margir viðurkenna þó, að hún hafi sumt vel gert og meðal annars stuðlað að góðum vinnufriði í landinu á rúmlega eins árs ferli sínum. En menn telja, að mikilvægustu málin, fjármálin og efnahagsmálin, hafi farið í handaskolum hjá henni. Og það er laukrétt.
Rikisstjórnin hefur gegnt hlutverki forustusauðar verðbólgunnar. Meðferð hennar á fjármálum ríkisins hefur magnað verðbólguna meira en nokkurt annað einstakt atriði. Hún hefur tvisvar lagt fram hrein verðbólgufjárlög og horft sljóum augum á þingflokka sína gera illt verra í meðferð og afgreiðslu þeirra á Alþingi.
Ríkisstjórnin er svo veik, að hún getur ekki framkvæmt þann góða vilja, sem hún hefur. Endurteknar tilraunir til að skera niður ríkisútgjöld hafa mistekizt svo hrapallega, að ríkisstjórnin stendur nú berskjölduð sem mesta greiðsluhallastjórn í sögu lýðveldisins. Greiðsluhalli ríkissjóðs er þegar orð- inn hálfur fjórði milljarður á árinu.
Ríkisstjórnin er of veik til að halda ágengum þrýstihópum i skefjum. Hún er eins og Aðalráður ráðlausi Bretakonungur, sem neyddist hvað eftir annað til að kaupa af sér herskáa víkinga, unz hann átti ekki lengur bót fyrir rassinn á sér.
Ríkisstjórnin er i flestu lík fyrirrennara sínum, vinstri stjórninni. Hún styðst líka við svipaða efnahagsráðunauta, menn sem telja, að hagsstjórn felist í bókhaldstilbrigðum. Auknir skattar, auknar niðurgreiðslur, aukin útgáfa spariskírteina, auknar millifærslur og aukið sjóðakerfi eru dæmi um þessi bókhaldsbrögð.
Þetta bókhaldskerfi er orðið svo hrikalegt, að enginn veit lengur, hvað hver hlutur kostar í raun og veru. Sem dæmi um aflaga verðkerfi má taka, að sjómaður, sem siglir með afla sinn, fær tvöfalt verð fyrir hann erlendis, og að bóndi, sem siglir með búvöru sína, fær hálft verð fyrir hana erlendis. Millifærslurnar að baki dæmisögunnar eru fyrir löngu gengnar úr hófi fram.
Margir greindir leikmenn hafa bent á skynsamlegar leiðir til úrbóta. Hagfræðingar hafa einnig lagt hönd á plóginn og ber þar hæst Jón Baldvin Hannibalsson og Jónas Haralz, sem skáru efnahagsstjórnina niður við trog i frægum sjónvarpsþætti um daginn.
Jónas Haralz hefur sætt mikilli gagnrýni fyrir hreinskilnar skoðanir sínar í þessum þætti. Sú gagnrýni hefur ekki beinzt að kenningum hans, heldur alls konar hliðaratriðum, svo sem of miklum íburði i húsum og rekstri banka þess, sem hann stjórnar. Einnig hefur verið kvartað um, að hann segi þetta til að komast áfram i stjórnmálum.
Í gegnum þessa gagnrýni skín mikil hræðsla ýmissa manna, einkum stjórnmálaleiðtoga, við Jónas Haralz. Þetta er hin venjulega hræðsla minni háttar manna við þá, sem eru þeim hæfari.
Staðreyndin er sú, að það er mikil sóun á hæfileikum að hafa Jónas Haralz í bankanum í stað æðstu stjórnar landsins. Ríkisstjórnin mundi endurvekja traustið meðal þjóðarinnar, ef hún næði Jónasi Haralz i hópinn sem ráðherra efnahagsmála.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
