Margt ætti að koma Íslendingum kunnuglega fyrir sjónir í grein í nýútkomnu Newsweek eftir Edward Behr, Evrópuritstjóra fréttaritsins. Þar furðar hann sig á viðbrögðum franskra stjórnvalda við ýmsum hneykslismálum, sem upp hafa komið þar í landi. Kemur honum greinilega á óvart, að slík viðbrögð skuli fá að viðgangast í lýðræðisríki nú á dögum.
Eitt dæmanna, sem Behr rekur, er mál Gabriels Aranda, sem lagði fram stafla ljósrita til að sýna fram á, að franskir stjórnmálamenn og fjármálamenn höfðu haft samráð um útvegun arðbærra viðskipta við hið opinbera og annað brask af því tagi. Svo virtist sem hluti hagnaðarins rynni í flokkssjóði Gaullista.
Yfirvöld dómsmála í Frakklandi gerðu enga tilraun til að kanna gerðir þeirra, sem voru flæktir inn í þessi viðskipti. Hins vegar v.ar höfðað mál gegn Aranda þeim, sem lagði skjölin fram, fyrir að hafa stolið þeim.
Behr finnast þessi viðbrögð franskra stjórnvalda vera forkostanleg. Þau koma okkur hins vegar ekki á óvart, því að við eigum okkar Vængjamál. Dagblaðið birti í fyrrahaust ýmis sönnunargögn um dularfull hlutabréfakaup og vafasama meðferð fjármuna Vængja hf.
Í framhaldi af birtingu þessara gagna hefur engum yfirvöldum dómsmála hér á landi dottið í hug að rannsaka gerðir nokkurra stjórnarmanna Vængja, jafnvel þótt ríkissaksóknara beri skylda til slíks frumkvæðis. Hins vegar hefur verið höfðað mál út af meintum stuldi þeirra skjala, sem birtust í Dagblaðinu.
Behr segir hina gullnu reglu franskra stjórnvalda gagnvart hneykslismálum vera þá, að halda því fram, að um pólitískar ofsóknir sé að ræða. Poniatowski innanríkisráðherra hélt til dæmis slíku nýlega fram í sambandi við Broglie-málið.
Pompidou forseti gekk djarflegar fram fyrir skjöldu árið 1972, þegar blaðamenn voru að skrifa um Aranda-málið. Hann sagði: “Varið ykkur. Þeir, sem henda skít í andstæðinga sína, hitta stundum og stundum ekki, en þeir eru alltaf óhreinir á höndunum.”
Minnir þetta ekki á fræga ræðu Ólafs Jóhannessonar dómsmálaráðherra á alþingi um Klúbbmálið?
Evrópuritstjóri Newsweek telur, að Frökkum sé um það bil að verða nóg boðið á þessu sviði. Árum saman hafi hvert hneykslismálið rekið annað á þann hátt, að framkoma franskra stjórnvalda sé vítaverð í hæsta máta. Franska þjóðin muni tæpast sætta sig við meira af slíku.
Auðvitað verðum við að vona á sama hátt, að íslenzkir stjórnmálamenn neyðist til að bæta ráð sitt af ótta við að tapa ella fylgi.
Hins vegar yrðum við minna hrifin af því, ef Behr Evrópuritstjóra dytti í hug að koma til Íslands og fara að skrifa um hin nýju undur hér á landi. Það er nóg böl að búa við hneykslismál íslenzkra stjórnmálamanna og embættismanna, þótt sú svívirða verði ekki auglýst út um allan heim.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
