Á þessum áratug hafa orðið gífurlegar framfarir í prenttækni íslenzkra dagblaða. Þau hafa tileinkað sér margt af því hagkvæmasta, sem völ er á í heiminum um þessar mundir.
Fyrir áratug var tækni íslenzkra blaða á eftir tækni annarra dagblaða á Norðurlöndum. Nú hefur þetta snúizt við. Tækni íslenzkra dagblaða er orðin hagkvæmari en tækni annarra. dagblaða á Norðurlöndum, sé miðað við meðaltal í báðum tilvikum.
Tækniþróunin hefur endurspeglazt í verðþróuninni. Fyrir um það bil áratug voru íslenzku dagblöðin hin dýrustu á Norðurlöndum. Nú eru þau orðin hin ódýrustu, kosta 120 krónur í lausasölu, meðan önnur dagblöð á Norðurlöndum kosta 130-200 krónur.
Enn meiri er munurinn í áskriftinni. Hér kostar mánaðar áskrift 2400 krónur, en að meðaltali 3400 krónur annars staðar á Norðurlöndum. Ætti þó landfræðilega að vera dýrara að dreifa dagblöðum í strjálbýlu landi.
Íslenzku dagblöðin hafa þó á þessum tíma hækkað næstum því í samræmi við verðbólguna, en ekki alveg. Tilkynningar þeirra um hækkanir hafa yfirleitt verið í lægri kantinum, enda hafa forráðamenn þeirra jafnan haft miklar áhyggjur af áhrifum hækkana á sölu.
Það er auðvitað þröngt um sex dagblöð á einum markaði. Þessi spenna hefur sumpart verið til góðs, því að hún hefur knúið dagblöðin út í nýja prenttækni og haldið verði dagblaðanna niðri. Engum blaðaútgefenda dettur í hug að verðleggja blað sitt út úr markaðinum.
Verðlagsstjóri virðist enn vera í bófahasar síðan hann komst í kast við stórkaupmenn á dögunum. Hann velur sér óhagstætt tímabil til samanburðar og tekur með verðhækkun bæði við upphaf og endi þess. Með slíkri fölsun fær hann út þá firru, að hækkanir dagblaðanna hafi verið umfram verðbólgu upp á síðkastið.
Málflutningur sem þessi hlýtur að skaða málstað kerfisins í væntanlegum hefndaraðgerðum þess fyrir dómstólum. Ekki bætir úr skák, að verðlagsyfirvöld hafa rofið hefðbundna afstöðu til hækkana á dagblöðum, meðan þau halda áfram hefðbundnu afskiptaleysi af öðru prentuðu máli, innfluttu sem innlendu.
Kjarni málsins er samt tilraun Svavars Gestssonar viðskiptaráðherra til að tengja blöðin ríkinu mun nánar en áður. Í stað eðlilegra verðhækkana eiga flokksblöðin að njóta stóraukinna styrkja af fé skattgreiðenda.
Á Dagblaðinu hafa menn ekki miklar áhyggjur af lægra verði á Þjóðviljanum og Morgunblaðinu út af fyrir sig. Ekki er óeðlilegt, að verð á blöðum fari eftir markaðsaðstæðum hverju sinni. Þess vegna mætti svo sem selja Þjó ðviljann á 50 krónur.
Hitt er aftur á móti alvarlegra, ef blöð, sem ekki seljast á kostnaðarverði, telja eðlilegt að bæta sér það upp með stórauknum ríkisstyrkjum. Og það er einmitt sú óskhyggja, sem liggur að baki tregðu blaðanna við að standa við eigin tilkynningu um verðhækkun. Jafnvel Morgunblaðið styður þessa stefnu í verki með því að fylgja hækkun Þjóðviljans og Tímans.
Á flokksblöðunum finnst mönnum betra að verma sig við elda samtryggingarinnar heldur en að sæta köldum vindum samkeppninnar á frjálsum markaði.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
