Oft gera menn mun á íslenzkum atvinnuvegum, tala um suma framleiðsluatvinnuvegi sem höfuðatvinnuvegi og un aðra atvinnuvegi sem hálfgerðan óþarfa, ekki sízt milliliðina í þjóðfélaginu.
Í þessari stéttaskiptingu atvinnuveganna skortir mjög á, að menn viti, hvað þeir eru að tala um. Staðreyndin er sú, að Íslendingar gera sér því miður allt of óljósa grein fyrir, hvaða mælikvarða skal nota, þegar rætt er um mikilvægi atvinnuvega.
Afköst atvinnuveganna eru bezti mælikvarðinn á gildi þeirra. Afköstin eru yfirleitt reiknuð sem framleiðni og þá tvenns konar framleiðni, annars vegar framleiðni vinnunnar og hins vegar framleiðni fjármagnsins.
Með framleiðni vinnunnar er átt við, hve mikil verðmæti hver starfandi maður í atvinnugreininni framleiðir. Með framleiðni fjármagnsins er átt við, hve mikil verðmæti myndast af hverri krónu, sem lögð er í fjárfestingu í greininni.
Báðar tegundir framleiðninnar eru jafn mikilvægar. Við þurfum að beina starfskröftum og fjármagni þjóðarinnar til þeirra greina, sem mesta hafa framleiðnina.
Fjárfesting í atvinnuvegunum nemur milljörðum króna á ári hverju og samt er fjármagnið hvergi nærri nóg. Við þurfum að verja þessu fjármagni eins skynsamlega og unnt er, m. a. með því að draga úr vaxtamismunun, draga úr eyrnamerkingu fjármagnsins og ýta því til þeirra greina, sem hæsta geta borgað vextina.,
Í sumum fyrirtækjum er framleiðnin mjög ör. Þar er hver fjárfest króna ekki nema eitt ár að mynda eina krónu í vinnsluvirði- Annars staðar getur þessi hringrás tekið miklu lengri tíma, fimm og jafnvel tíu ár.
Sami mismunur getur verið í framleiðni vinnunnar, bæði í einstökum fyrirtækjum og í heilum atvinnugreinum. Með því að finna þennan mun og læra af honum getum við aukið þjóðarframleiðsluna og þjóðartekjurnar hraðar en á nokkurn annan hátt.
Því miður nýtum við fjármagn okkar og starfskrafta mjög illa. Við styrkjum sumar greinar, niðurgreiðum sumar afurðir og höfum bæði misjafna veltuskatta og innflutningsgjöld. Við höfum mismunandi vexti og eyrnamerkjum fjármagn til stofnfjársjóða afmarkaðra atvinnuvega. Við bönnum innflutning á sumum afurðum og höfum verðlagshöft á flestum afurðum, Við mismunum atvinnuvegum í ríkisábyrgðum og með rangri gengisskráningu.
Allar þessar aðgerðir vinna saman að því að draga úr straumi fjármagns og starfskrafta til þeirra greina, sem mest afköstin hafa. Þessar aðgerðir spilla því líka, að auðvelt sé að mæla framleiðnina. Söluverði sumra afurða er haldið uppi með innflutningsbanni, meðan verði annarra afurða er haldið niðri með rangri gengisskráningu og enn annarra með óeðlilegum verðlagshöftum. Aðgerðirnar rugla tekjuhlið framleiðnidæmisins.
Til þess að fá betri mynd af framleiðninni þarf að bera íslenzka atvinnuvegi saman við hliðstæða erlenda atvinnuvegi. Hagfræðistofnanir þjóðarinnar ættu að gefa sér meiri tíma til að sinna slíkum verkefnum.
Tiltölulega vandaðar upplýsingar um framleiðni íslenzkra atvinnuvega eru einn mikilvægasti lykillinn að efnahagslegri framtíð þjóðarinnar.
Jónas Kristjánsson
Vísir
