Þegar ríkisstjórnin bauðst í vor til að taka þátt í afgreiðslu kjarasamninganna, var boðið bundið því skilyrði, að launahækkanir yrðu innan tiltölulega þröngra marka. Niðurstöðutölur samninganna eru langt fyrir ofan þessi mörk, enda voru þau allt of þröng. Þetta hefur ríkisstjórnin nú viðurkennt með því að efna loforð sitt, þótt skilyrðið hafi í ekki verið uppfyllt.
Þátttaka ríkisstjórnarinnar í lausn kjarasamninganna kostar ríkissjóð þrjá til fjóra milljarða króna í tekjumissi og útgjaldaauka. Óneitanlega væri forvitnilegt að heyra, hvernig ríkisstjórnin hyggst leysa þann vanda. Það er nefnilega ekki sama, hvernig hann er leystur.
Ótrúlegt er, að ríkisstjórnin muni spara við sig í fjárfestingum eða rekstri hins opinbera. Hún hefur hingað til ekki verið aðhaldssöm á þeim sviðum. Líklegast er, að hún láti Seðlahankann slá fyrir þessum kostnaði. Lántökur hafa frá upphafi verið alfa og ómega þessarar ríkisstjórnar.
Ráðstafanir ríkisstjórnarinnar vegna kjarasamninganna eru flestar til bóta, sér í lagi lækkun tekjuskattsins. Hún felur í sér allt að 62.000 króna skattalækkun hjóna og 42.500 króna skattalækkun einstaklinga. Það munar um þessar upphæðir, ef ríkisstjórnin neitar sér um að ná þeim aftur með skattheimtu á öðrum sviðum.
Öðru máli gegnir um hækkun niðurgreiðslna á landbúnaðarafurðum um einn milljarð króna. Þann milljarð hefði betur mátt nota til að auka fjölskyldu- og barnaafslátt af skatti.
Niðurgreiðslur eru þegar orðnar svo miklar hér á landi, að þær hafa kollsteypt verðkerfinu í landinu. Þær halda uppi óeðlilega mikilli neyzlu á gífurlega dýrum landbúnaðarafurðum, enda er leikurinn raunar til þess gerður.
Hækkun niðurgreiðslna bendir ekki til þess, að ríkisstjórnin muni hafa kjark til að ráðast með virkum aðgerðum gegn verðbólgunni, sem óhjákvæmilega fylgir í kjölfar kjarasamninganna. Að óbreyttu getur verðbólgan orðið um 75% á næsta einu og hálfu ári og það er greinilega of mikið.
Ekki er beinlínis unnt að kenna kjarasamningunum um þessa verðbólgu. Óhjákvæmilegt var að auka kaupmátt lægstu launa um 25% og almennra láglauna um 14%, eins og samningarnir gera ráð fyrir. Kaupmáttaraukningin þyrfti ekki að kosta svona mikla verðbólgu, ef ríkisstjórnin þyrði að halda rétt á spilunum.
Ríkisstjórnin gæti framkvæmt tillögur Dagblaðsins um afnám opinberra afskipta af landbúnaði og um skráningu gengis, er taki tillit til framleiðni sjávarútvegsins. Hún gæti framkvæmt tillögur Kristjáns Friðrikssonar um auðlindaskatt og iðnaðarlán. Og hún gæti framkvæmt tillögur Arons Guðbrandssonar í varnarmálum.
Ef hún gerði eitthvað af þessu, hefði hún nóg fé til að semja við samtök launþega um, að veruleg lækkun skatta kæmi í sárabætur fyrir lækkun gengis. En því miður eru engin teikn á lofti um, að hún geri neitt af þessu. Þess vegna er hætt við, að verðbólgan verði henni þung í skauti.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
