Vínbændur í góðvínhéruðum Frakklands og Vestur-Þýzkalands hafa fyrir löngu fundið leiðir til að ná góðum tekjum, þótt starfsbræður þeirra annars staðar lepji dauðann úr skel.
Góðvínbændurnir fá sumir þrefalt verð fyrir vín sín, aðrir sexfalt og upp í fimmtugfalt þeir, sem hæst komast. Þar á ofan fullnægja þeir ekki eftirspurn, þótt offramleiðsla sé hjá framleiðendum venjulegs víns.
Flestir góðvínbændur tappa sjálfir á flöskur. Á flöskumiðanum getur kaupandinn nákvæmlega séð, hvaðan vínið er komið, jafnvel frá hvaða brekku. Hann getur séð, hvaða reglugerð ræður framleiðslunni.
Hann getur treyst því, að hann sé að kaupa vín með ákveðnum litbrigðum, ilmbrigðum og bragðbrigðum og ekki öðrum. Fyrir þessa sérvizku er margur fús að borga margfalt verð.
Standi á flöskumiðanum Romanée-Conti, Apellation Controlé, veit kaupandinn harla margt um framleiðsluna. Hann veit til dæmis, að hún kemur af ákveðnum tveggja hektara akri og er úr vínberjategundinni Pinot Noir.
Hann veit, að sérfræðingarnir þekkja þetta vín á andartaki og blindandi frá öðrum vínum. Fyrir þetta vill hann borga fimmtugfalt verð, en fær ekki, því að vínið er uppselt.
Á löngum tíma myndast ákveðið snobb fyrir sumum þessara góðvína. Það hleypir verðinu upp í hinar stjarnfræðilegu tölur. Gæðamunurinn er ekki eins gífurlegur og verðmunurinn gæti gefið tilefni til að ætla.
Hugsanlegt er, að íslenzkir sauðfjárbændur geti lært af góðvínbændunum. Þeir geti hætt að selja lambakjöt holt og bolt á einu verði og farið að gera skarpan greinarmun á afbrigðum.
Hólsfjallahangikjöt var einu sinni frægt. Ef það væri á boðstólum núna, væri unnt að selja það dýrar en annað hangikjöt vegna hins forna orðspors.
Hvert kjötlæri mætti stimpla viðkomandi sveit eða jafnvel sveitabæ, ef um einstaka gæðavöru með sérstökum blæ væri að ræða. Sérkenni hvers svæðis mætti binda í reglum, sem bændur þess svæðis kæmu sér saman um.
Þar mætti rekja, hvaða fóður sé leyfilegt, t.d. hvort beita megi á ræktað land og hvort fita megi á fóðurkáli fyrir slátrun. Þar mætti einnig rekja, hvaða sauðfjárættir séu leyfilegar á svæðinu.
Kaupandinn getur síðan valið sér lamb úr Grafningi, sem ekki hefur verið beitt á ræktað land né fitað á fóðurkáli, svo að ímyndað dæmi sé nefnt.
Kaupendur hafa hver sína sérvizkuna. Sumir vilja feitt, aðrir magurt. Sumir vilja veiðibráðarbragð, aðrir húsdýrabragð. Allir borga þeir aukalega fyrir sérvizku sína.
Smám saman hefst svo snobb fyrir ákveðnu kjöti, t.d. Hólsfjallahangikjöti. Slíkt kjöt vilja menn ef til vill bjóða gestum á stórhátíðum. Vegna lítils framboðs yrðu menn að greiða margfalt verð fyrir það.
Þeir bændur, sem með slíkum hætti mundu afla afurðum sínum álits umfram venjulegar afurðir, gætu verðlagt þær í sama mæli, ef markaður mætti ráða verði. Þeir þyrftu ekki niðurgreiðslur, útflutningsbætur né aðra ríkisstyrki, sem offramleiða venjulegt kjöt.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
