Árum saman hefur tíðkazt sérkennilega ljósfælin afgreiðsla alþingis á styrkjum til Morgunblaðsins, Vísis, Tímans, Þjóðviljans og Alþýðublaðsins, – þeirra dagblaða, sem bundin eru á klafa stjórnmálaflokka.
Í fjárlagafrumvarpi stendur yfirleitt sama upphæð og samþykkt var á alþingi árið áður. Málið er síðan ekki rætt í neinni af þremur umræðum fjárlaga. Á síðustu stundu er svo skotið inn tillögu um 50% hækkkun, sem samþykkt er umræðulaust.
Þessi afgreiðsla hefur stundum farið fram að næturþeli, enda er það einkar vel viðeigandi. Síðan er reynt að þegja yfir sjálfsafgreiðslunni. En það hefur ekki tekizt síðan Dagblaðið kom á vettvang.
Í þetta sinn lögðu þingmennirnir Þórarinn Þórarinsson, Benedikt Gröndal og Ragnar Arnalds fram tillögu um hækkun ríkisstyrksins úr 40 milljónum króna í 62,5 milljónir króna. Þetta eru 4,5 milljón króna aukning á hvert blað. Tillagan var samþykkt.
Styrkurinn til Morgunblaðsins, Vísis, Tímans, Þjóðviljans og Alþýðublaðsins hefur flest árin hækkað töluvert meira en verðbólgan. Þessi blöð eru því stöðugt að verða háðari stærsta viðskiptavininum, ríkisvaldinu.
Jafnframt fækkar þeim stöðugt, sem kaupa og lesa þessi dagblöð ótilneyddir. Sú þróun hefur leitt til taprekstrar, sem stjórnmálaflokkarnir hafa reynt að bæta stuðningsblöðum sínum upp með ríkisstyrknum.
Smám saman litast viðhorf styrkþeganna til pólitískra grundvallaratriða. Einkum hefur þetta áhrif á afstöðu þeirra til ríkisvaldsins. Hinn voldugi viðskiptavinur verður smám saman að hinum góða frænda, sem bætir upp afskiptaleysi hins vonda almennings.
Morgunblaðið, Vísir, Tíminn, Þjóðviljinn og Alþýðublaðið eru veigamikill þáttur í hinu pólitíska bræðralagi, sem stundum er kallað “kerfið”. Með sérhverri aukningu á dagblaðastyrkjum verða þau bundnari hluti af kerfinu.
Frjálsir og óháðir kjósendur þurfa ekki á slíkum fjölmiðlum að halda. Þeir þurfa ekki dagblöð, sem til skamms tíma hleyptu aðeins útvöldum inn á síður sínar. Þeir þurfa ekki dagblöð, sem eru sammála um að þegja um fleira en þau rífast um.
Velunnarar frjálsrar hugsunar og heiðarlegra stjórnmála átta sig á þessu. Mikilvægt er, að þeir láti skilning sinn koma fram í verki, til dæmis með því að sannfæra vini sína um, að þeir eigi að hætta að kaupa ríkisstyrkt dagblöð kerfisins og snúa sér heldur að Dagblaðinu.
Eftir nýjustu sjálfsafgreiðslu flokksblaðanna þarf Dagblaðið 250 nýja áskrifendur til að halda óbreyttri samkeppnisaðstöðu gagnvart flokksblöðunum. Almenningur getur gefið stjórnmálamönnunum langt nef með því að útvega Dagblaðinu þessa áskrifendur.
Dagblaðið er ekki ríkisstyrkt. Það stendur með almenningi, en ekki með kerfinu. Það er opið skoðunum manna. Það varð til, m.a. af því að hin dagblöðin gegndu ekki hlutverki sínu.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
