Þegar kjarasamningar eru felldir í sjómannafélagi með fimm atkvæðum gegn þremur, hljóta enn á ný að magnast krófur um gerbreyttar vinnuaðferðir við gerð kjarasamninga. Þessi fimm atkvæði eru grófasta sýnishornið af mörgum um óþarft tjón af samningaviðræðum og verkföllum undanfarinna vikna.
Samtök launþega segja verkfallsvopnið nauðsynlegt. Þau benda á, að vinnuveitendur fáist sjaldnast til að hefja samninga í alvöru, fyrr en þeir sjái fram á, að verkfall sé að hefjast eftir þrjá – fjóra daga. Reynslan virðist sýna, að mikið sé til í þessari gagnrýni.
Oft hefur verið bent á ýmsar leiðir til að skipulcggja betur aðdraganda verkfalla til að draga úr líkunum á því, að þau komist til framkvæmda. Því miður hafa samtök vinnumarkaðsins og Alþingi ekki haft næga ábyrgðartilfinningu til að fá lögfestar neinar slíkar nýjar aðferðir.
Samtök launþega og vinnuveitenda þurfa að koma sér saman um starfsmat með svipuðum hætti og ríkið og ríkisstarfsmenn hafa þegar gert fyrir mörgum árum. Slíkt starfsmat mundi auðvelda samtökunum að koma fram sem ein heild í kjarasamningunum og minnka líkurnar á, að einstók félög reyndu að hlaupa út undan sér og hrifsa til sín meira en þeim ber.
Í framhaldi af slíku starfsmati fyrir þjóðfélagið í heild er unnt að lögfesta, að samningar séu lausir einu sinni á ári, einn ákveðinn dag, t.d. 1 . marz. Þann eina dag megi verkföll hefjast og engan annan. Engir sérhópar megi hefja verkföll á öðrum tímum árs.
Ennfremur sé lögfest, að allar kröfur, bæði heildarkröfur og sérkröfur, séu komnar fram skriflega tveimur mánuðum fyrir fyrsta verkfallsdag, það er l. janúar, ef miðað er við l . marz. Jafnframt sé lögfest, að allar gagnkröfur eða sagntilboð vinnuvcitenda séu komin fram skriflega tveimur vikum síóar eða um 15. janúar.
Þá strax hefji sáttascmjarar daglanga fundi með deiluaðilum. Sérstakar nefndir verði látnar skoða einstaka málaflokka og hagfræðingar fengnir til að meta hverja einustu sérkrófu til fjár.
1. febrúar ár hvert komi síðan til framkvæmda tillaga Gunnars Finnbogasonar skólastjóra um eins konar páfakjörsaðferð, sem birtist á mánudaginn var í kjallaragrein hans í Dagblaðinu. Þá fari fulltrúar beggja aðila með starfsliði og sérfræðingum. svo og sáttasemjarar með starfsliði og sérfræðingum, inn á lokað hótel, þar sem hægst er að borða, hvílast og sofa. Enginn þessara aðila fari út úr húsi, fyrr en samið hefur verið, og samband þeirra við umheiminn sé mjög takmarkað.
Hafi þeir ekki undirritað samkomulag 1 . marz, hefst verkfall með venjulegum hætti. Ef sáttasemjarar telja samninga á lokastigi. sé þeim heimilt að fresta verkfalli í viku Og síðan aftur í þrjá daga. Samningarnir gildi svo frá þeim desi, er samningaliðið fer inn á hótelið, það er 1 . febrúar. Einhverja lágmarksþátttöku þurfi svo í atkvæðagreiðslum til þess að samningarnir geti talizt felldir.
Tíminn fram að næstu samningalotu verði svo skipulega notaður til að breyta gildandi starfsmati og endurbæta það og til að vinna að ýmsum öðrum tímafrekum langtímamálum.
Aðferðafræði á borð við þá, sem hér hefur verið lýst, þarf Alþingi að lögfesta í samráði við aðila vinnumarkaðsins.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
