Góðu fréttirnar í Jan Mayen deilunni hafa hrannazt upp undanfarna daga. Hæst ber þar yfirlýsingu norskra stjórnvalda um, að loðnuveiðum Nörðmanna við Jan Mayen verði hætt dagana 18. til 20. ágúst.
Yfirlýsingin þýðir, að veiði Norðmanna fer ekki að ráði yfir hin umtöluðu 90.000 tonn, – ef til vill í 100.000 tonn. Verða þá væntanlega eftir handa Íslendingum þau 500.000 tonn, sem er hæfileg viðbótarveiði að mati fiskifræðinga.
Þar með er tímaþrýstingi létt af íslenzkum ráðherrum. Í röðum þeirra, einkum alþýðuflokksmanna, hefur borið á taugaveiklun. Tímahrakið hefur leitt til ógætilegra yfirlýsinga þeirra um tafarlausa samninga.
Einnig eru það góð tíðindi, að norsk stjórnvöld telja, að vika eða hálfur mánuður þurfi að líða, unz viðræður Íslands og Noregs verða teknar upp að nýju. Þessi viðbrögð eru okkur í hag, eins og hvaðeina, er getur leitt til meiri rósemi og kaldrar skynsemi meðal íslenzkra landsfeðra.
Þessir ágætu menn þurfa enn tíma til að átta sig á, að Ísland hefur fjölda góðra trompa í Jan Mayen deilunni og að tromp Noregs hafa reynzt sjónhverfingar einnar. Tíminn vinnur með okkur og við þurfum að geta tekið þrásetum við samningaborð með kaldri ró.
Ekki felast síður góðar fréttir í síðustu yfirlýsingu Sovétríkjanna. Þau lýsa skilningi á mikilvægi Jan Mayen fyrir íslenzka fiskimenn. Þau tilkynna, að Sovétríkin veiði þar aðeins kolmunna. Og þau vara Noreg við 200 mílna útfærslu að sinni.
Yfirlýsingarnar um íslenzka fiskimenn og um takmörkun sovézkra veiða við kolmunna hljóta að teljast bindandi um nána framtíð. Það þýðir, að Rússagrýlu verður ekki lengur beitt við Jan Mayen. Og yfirlýsingin gegn 200 mílunum ýtir Norðmönnum til að ná samningi við Íslendinga um þær.
Loks eru bezt allra þau tíðindi, að íslenzku stjórnmálaflokkarnir hafa náð samkomulagi um tillögur Matthíasar Bjarnasonar og Ólafs Ragnars Grímssonar, sem eru gerólíkar fyrra káki Benedikts Gröndal. Samt eru þessar tillögur ekki úti á yztu nöf, heldur einfaldlega sanngjarnar gagnvart Noregi.
Veganesti íslenzkra samningamanna verður nú þetta: Íslendingar viðurkenna ekki norska efnahagslögsögu við Jan Mayen, nema áður hafi tekizt samkomulag um nýtingarrétt Íslendinga og Norðmanna á hafi og hafsbotni, þar á meðal um helmingsrétt Íslendinga til fiskveiða við Jan Mayen.
Hvílík gerbreyting hefur orðið til góðs í Jan Mayen deilunni á fáum dögum! Fjölmiðlahríðin að utanríkis- og sjávarútvegsráðherra hefur sameinað þjóðina um nýtt og betra veganesti, – tillögur, sem Norðmönnum mun reynast erfitt að hrekja.
Kálið er auðvitað ekki sopið enn. Eftir er að sjá, hvernig samningamenn okkar halda á málum gagnvart Norðmönnum, þegar þreytu fer að gæta. Og eftir er að sjá, hvaða hafréttarrökum og fjölmiðlaáróðri landsfeður okkar nenna að halda úti í Noregi og víðar á Norðurlöndum.
Erfitt er að hugsa sér, að í samningum sé gagn í mönnum, sem undanfarna daga hafa rekið upp hvert eymdarvælið á fætur öðru um, að við yrðum að flýta okkur til samninga við Norðmenn, áður en það yrði of seint vegna loðnunnar!
Við vorum raunar heppnir, að þessi heimskulega, taugaveiklaða og stórhættulega yfirlýsing leiddi ekki til harðari afstöðu Norðmanna í loðnumálinu. Trúlega hafa þeir af alkunnri skynsemi séð, að ekki borgaði sig að egna Íslendinga um of.
Svo er bara að biðja sjálfstæðis- og alþýðubandalagsmenn að passa framsóknar- og einkum þó alþýðuflokksmenn í samningaviðræðunum.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
