“Þetta er vond ríkisstjórn og ég styð hana” gætu verið einkunnarorð þingmanna Alþýðuflokksins um þessar mundir. Það, sem gerðist við afgreiðslu efnahagslaganna, getur endurtekið sig við afgreiðslu fjárlaga. Það getur gerzt nánast endalaust.
“Ég styð ríkisstjórnina til allra góðra verka” er brandari þessarar vertíðar í stjórnmálunum. Þetta segja þingmenn Alþýðuflokksins um leið og þeir fárast út af hugmyndum Alþýðubandalagsins í ríkisstjórn. Síðan fallast þeir á þessar hugmyndir með atkvæði sínu.
Í framkvæmdinni hafa þingmenn Alþýðuflokksins einkum stutt ríkisstjórnina til vondra verka. Þeir kveina og kvarta, en láta segjast að lokum. Þannig afgreiddu þeir efnahagslögin og þannig geta þeir jafn auðveldlega afgreitt fjárlögin.
Sálfræðileg hugtök má tæpast nota um stofnanir í stjórnmálum. Ein líking er samt svo freistandi, að hjá henni verður ekki komizt. Hún er sú, að þingflokkur Alþýðuflokksins sé kannski klofinn, en fyrst og fremst þó geðklofinn.
Sáttasemjarinn skoðanalausi, sem hefur forsæti fyrir ríkisstjórninni, hlýtur að hugleiða, hvort afgreiðsla efnahagslaganna hafi ekki fært honum á silfurdiski vinnuaðferð, sem unnt sé að endurtaka aftur og aftur.
Hví skyldi hann ekki freistast til að gera ríkisstjórnina út á geðklofa Alþýðuflokksins? Forsætisráðherrann á raunar ekki margra annarra kosta völ. Samstarfsflokkarnir eru á öndverðum meiði í öllu, sem máli skiptir.
Almennt væri geðklofi stjórnmálaflokks ekki talinn heppilegur hornsteinn stjórnarsamstarfs. En aðstæður stjórnmálanna eru vægast sagt óvenjulegar um þessar mundir. Geðklofi er ekki verra meðal en hvað annað, þegar tilgangurinn er sá einn að sitja að völdum sem lengst.
Upphaflega var forsætisráðherrann og flokkur hans sama sinnis og Alþýðuflokkurinn í vísitölumálinu. Framsóknarflokkurinn má eiga það, að hann hefur flokka minnst sleikt forustumenn launþegasamtaka.
Að lokum voru efnahagslögin svo afgreidd að vilja Alþýðubandalagsins og forustumanna launþegasamtaka. Forsætisráðherrann kaus að skipta um “skoðun”, af því að þannig fékkst útkoma úr dæminu. Honum er alveg sama, hverjar slíkar útkomur eru, bara ef stjórnin situr áfram.
Raunar er ekkert athugavert við slík vinnubrögð. Þau nafa tíðkazt í stjórnmálum frá alda öðli og eru kölluð stjórnvizka. Ólafur Jóhannesson er eins konar Talleyrand Íslands og er þar ekki leiðum að líkjast.
Hitt er út í hött hjá Alþýðuflokknum að halda áfram að kveina og kvarta, þótt útkoman sé ekki að skapi. Annaðhvort átti flokkurinn að fella efnahagslögin og þar með ríkisstjórnina eða telja sér trú um, að þessi vondu lög væru í rauninni góð.
Í næsta skrípaleik verður leikur forsætisráðherra auðveldari. Þar fara saman skoðanir Framsóknarflokksins og Alþýðubandalagsins um aukna skatta og aukin ríkisumsvif. Það liggur því í augum uppi, að við afgreiðslu fjárlaga verði enn reynt að gera út á geðklofa Alþýðuflokksins.
Þá geta þingmenn Alþýðuflokksins sagt: “Þetta eru vond fjárlög og ég styð þau”. Þeir geta líka sagt: “Ég styð ríkisstjórnina til allra góðra verka” og stutt hana til vondra verka. Þetta hefur þjóðin horft upp á í öðru máli. En hún er hætt að hlæja.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
