Fyrr á árum voru forréttindi þingmanna svo mikil, að þeir greiddu skatta af aðeins hálfum þingmannslaunum. Þá máttu forsetar alþingis kaupa áfengi og tóbak á verði, sem var ekki nema brot af því, er almenningur varð að borga.
Margt hefur lagazt í þjóðfélaginu síðan þetta var. Enn eimir þó eftir af því í ýmsum liðum, að þingmenn vilji smeygja sér undan lögum, sem aðrir landsmenn verða að fara eftir. Skattalögin eru bezta dæmið um það.
Ennfremur eru enn dæmi þess, að þingmenn setji lög sér til hagsbóta. Má þar nefna, að með fjárlögum hvers árs láta þeir skattgreiðendur borga töluverðan hluta kostnaðar við lífeyrissjóð alþingismanna.
Auðvitað eiga allir að vera jafnir fyrir lögunum. Jón og séra Jón eiga að hafa sama rétt og sömu skyldur. Ungt fólk stendur mjög fast á þessari grundvallarreglu. Sumt fólk, sem komið er yfir miðjan aldur, telur hins vegar, að forréttindi megi fylgja völdum.
Í þessum síðari hópi eru margir þingmenn, sem fá fyrir hjartað í hvert einasta sinn, sem atlaga er gerð að forréttindum þingmanna. Sú varð raunin á þriðjudaginn, þegar umræða hófst utan dagskrár á alþingi um bílastyrki þingmanna.
Jóhanna Sigurðardóttir hélt því fram, að þingmönnum bæri ekki síður en öðrum landsmönnum að fylgja þeim framtalsreglum til skatts, er þeir settu sjálfir í lögum, og án nokkurra undantekninga.
Þetta viðhorf er auðvitað eins sjálfsagt og nokkur skoðun getur verið. Jóhanna benti hins vegar á, að skrifstofa alþingis hefði ekki gefið upp bílastyrk, sem Jóhanna fékk sem þingmaður. Alþingi hafði semsagt brotið lög um framtalsskyldu.
Utan alþingis þurfa menn að telja fram bílastyrki. Þeir geta fengið hann dreginn frá tekjum að sumu eða öllu leyti með því að halda bókhald um kostnað sinn og senda skattstofu samandreginn rekstrarreikning.
Skattstofur taka síðan mismunandi mikið mark á þessum skýrslum. Yfirleitt viðurkenna þær frádrátt á vissu hlutfalli bílakostnaðar. Aðrar skattstofur neita að samþykkja frádrátt nema upp að vissu marki, ef bílar eru dýrir í rekstri.
Í þessu efni eru þingmenn hafnir yfir almenning. Alþingi svindlar einfaldlega bílastyrk þeirra undan framtali. Sama er að segja um fæðispeninga og húsnæðishlunnindi, sem venjulegt fólk verður að telja fram á skattskýrslum sínum.
Í umræðunum á alþingi skýrði Tómas Árnason fjármálaráðherra frá því, að ríkisskattstjóri teldi, að bilastyrkur þingmanna væri framtalsskyldur, þótt hann væri síðan frádráttarbær og ekki skattskyldur.
Samt komu upp í pontuna menn á borð við Sverri Hermannsson, Ólaf Ragnar Grímsson og Garðar Sigurðsson og kvörtuðu um, að Jóhanna væri að jagast í formsatriðum og skriffinnsku. Hún gæti bara gefið upp sinn bílastyrk og látið aðra þingmenn í friði.
Þessir þingmenn virðast ekki hafa fullnægjandi skilning á, hversu nauðsynlegt er, að þingmenn lúti sömu lögum og annað fólk. Þegar þeir kvarta um skriffinnsku, mega þeir ekki gleyma því, að þeir sjálfir ákváðu hana með lögum.
Sé framtalsskylda á bílastyrk óþarft formsatriði, verða þingmenn að setja um það almenn lög, en ekki prívatreglur fyrir sjálfa sig.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
