Þjóðfélagið hefur farið illa með sjómenn og útgerðarmenn á undanförnum áratugum. Hin mikla framleiðni atvinnuvegarins hefur verið undirstaða þjóðfélagsins. Tekjunum af sjávarútvegi hefur jafnharðan verið dreift út um þjóðafélagið. Þessi skattlagning hefur verið of mikil og farið fram á rangan hátt.
Skattlagningin hefur einkum verið í formi rangrar gengisskráningar. Gengi krónunnar hefur jafnan verið of hátt skráð. Oftast hefur verið reynt að miða það við núllrekstur í sjávarútvegi og fiskiðnaði. Þannig hefur rekstur þessara greina verið látinn standa í járnum, þrátt fyrir hina miklu framleiðni.
Ein afleiðingin er sú, að sjómenn og útgerðarmenn standa jafnan andspænis óleysanlegum deilum um hlutaskipti. Útgerðin hefur ekki getað greitt sjómönnum tekjur sem séu í samræmi við framlag þeirra til þjóðarbúsins. Vinnudeilur á þessu sviði hafa því orðið harðari og langvinnari en á flestum öðrum sviðum.
Lægra gengi krónunnar hefði í för með sér hærra fiskverð til sjómanna og útgerðarmanna. Á þann hátt væri unnt að gera hvort tveggja í senn, tryggja sjómönnum viðeigandi lífskjör og tryggja útgerðinni sómasamlegan rekstur.
Að sjálfsögðu er eðlilegt, að sjávarútvegurinn leggi mest allra greina til þjóðarbúsins. Hann er okkar eina stóriðja. En sú skattlagning á ekki að fara fram með rangri gengisskráningu, heldur auðlindaskatti, greiðslu fyrir afnot sjávarútvegsins af auðlind, sem þjóðin á öll sameiginlega.
Hugmyndin um auðlindaskatt byggist á því, að árlega sé ákveðið, hvað þurfi mörg og stór skip til að ná þeim afla af hverri fisktegund, sem talið er hæfilegt að veiða. Síðan séu veiðileyfin seld á uppboði. Þeir bjóða hæst, sem heppilegust hafa skipin og beztan mannskapinn.
Afkastageta flotans er nú talin vera um 770.000 tonn af þorskfiski eða 50% umfram það, sem unnt væri að veiða, ef stofninn væri í hámarki, 500.000 tonn, og þrefalt meiri en aflinn varð í rauninni í fyrra, 276.000 tonn.
Auðvelt er að sjá, að helmingi minni sókn mundi þýða helmingi minni olíunotkun, helmingi minni vexti og afborganir og helmingi minni mannskap. Framleiðni sjávarútvegsins mundi magnast um allan helming. Þessi aðferð hefur því alla kosti umfram kvótaskiptingu, sem ekki hefur neina framleiðniaukningu í för með sér.
Framleiðniaukninguna gæti þjóðfélagið tekið til sín í formi auðlindaskatts. Jafnframt mundi hagur sjómanna og útgerðarmanna batna verulega með réttri skráningu gengis krónunnar.
Ef við hefðum beitt þessari aðferð undanfarin ár, værum við ekki komnir langt á veg með að útrýma þorskinum. Þá hefði sóknin á hverjum tíma verið í samræmi við þorskstofninn. En það er aldrei of seint að taka upp réttar vinnuaðferðir.
Sjómenn og útgerðarmenn ættu að ræða þetta í samningaviðræðum sínum.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
