Gils Guðmundsson alþingismaóur segir í síðasta sunnudagsblaði Þjóðviljans frá dæmum um persónunið hinna pólitísku sorprita frá fyrri tíð. Eitt dæmið var um, að Tímanum hafði tekizt að fá framsóknarmenn um allt land til að trúa því, að Valtýr Stefánsson, ritstjóri Morgunblaðsins, væri drykkjurútur, þótt það stangaðist þvert á við staðreyndir.
Pólitísku sorprit in eru enn við sama heygarðshornið, þótt oftast sé það í vægari mynd. Skæðastur er Tíminn eins og oft áður. Í vetur birti hann á Víðavangi texta og mynd, sem áttu að gefa til kynna, að einn blaðamanna Vísis væri drykkjurútur, þótt allir kunnugir menn viti, að því fer víðs fjarri.
Horfin er sú málsnilld, sem fyrrum einkenndi stundum róg og dylgjur hinna pólitísku sorprita. Síðasti bógurinn á þessu sviði var Austri Þjóðviljans. Nú eru höfundar Víðuvanganna aðallega kargaþýfismenn á borð við Alfreð Þorsteinsson og Þórarin Þórarinsson á Tímanum og Indriða G. Þorsteinsson á Vísi.
Pólitísku sorpritin hafa þroskazt nægilega til að sjóða þetta efni niður í sérstaka dálka, afmarkaða frá öðru efni blaðanna. Rógur og dylgjur einkenna ekki alltaf þessa dálka, en slíku efni er ýtt þangað, þegar það þarf einhverja útrás.
Þessir þættir eru Á víðavangi í Tlmanum, Staksteinar Í Morgunblaðinu, Klippt og skorið í Þjóðviljanum, Svo mælir Svarthöfði í Vísi og Heyrt, séð og hlerað í Alþýðublaðinu. Í sumum blöðunum halda þættirnir nafni sínu um langan aldur, en annars staðar eru heitin á sífelldu iði.
Oft má lesa markverðar pólitískar sveiflur í þessum dylgjudálkum og stundum gefa þeir góða innsýn í hugarheim, sem er fjarlægur almenningi hér á landi. Gott dæmi eru hótanir Tímans á prenti um að fara að skrifa um Ræsismálið, ef Morgunblaðið haldi sér ekki saman um Grjótjötunsmálið
Höfundar þessara dálka eru ekki alltaf að berjast hver við annan. Stundum starfa þeir saman tveir eða fleiri. Aðferðin er þá oftast sú, að þeir vitna ýtarlega hver í annan. Dylgju er þá t.d. skotið á loft í Alþýðublaðinu. Hún er síðan endurtekin í Vísi innan gæsalappa. Og síðan vitnar þriðja blaðið í bæði þessi blöð.
Þetta getur síðan gengið í hringi, ef málið er mjög brýnt. Það er t.d. varla síðasta umferðin, þegar Víðivangur Tímans endurprentaði um helgina varnarræðu Svarthöfða Vísis í Grjótjötunsmálinu. Í vetur var Dagblaðið oft skotspónn slíkra hringferða hræðslubandalagsblaðanna í Blaðaprenti. Systurblað Vísis, Alþýðublaðið, var þá gjarnan látið koma sögunni á flot, og síðan endurtóku hin blöðin hana með ýmsum tilbrigðum og tilvísunum á víxl.
Slík bandalög geta mótazt á ýmsa vegu eftir aðstæðum hverju sinni. Milli Vísis, Alþýðublaðsins og Morgunblaðsins er t.d. bandalag flokkseigendafélaga Sjálfstæðisflokksins og Alþýðuflokksins. Algengustu bandalögin eru þó með og móti þeirri ríkisst jórn, sem situr við völd hverju sinni.
Það væri verðugt verkefni fyrir félagsvísindadeild háskólans að gera innihaldsrannsókn á þessum dálkum hinna pólitísku sor prita og kortleggja tilurð, vöxt og hnignun einstakra rógsmála.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
