Fræg er ferðin, er sænsk ráðherrafrú lét embættisbílstjórann aka sér til verzlunar. Þegar upp komst, varð eiginmaðurinn að segja af sér ráðherradómi, vegna misnotkunar á farartæki hins opinbera.
Ströng siðgæðisvitund af þessu tagi hefur lengi ráðið ríkjum á Norðurlöndum, Bretlandi og Sviss, en fáum öðrum löndum. Hin síðustu árin hafa Bandaríkin þó færzt í hóp þeirra landa, þar sem stjórnmálamenn og embættismenn eiga útskúfun á hættu, ef þeir misstíga sig á hinum þrönga vegi borgaralegra dyggða.
Ísland er ekki í þessum flokki. Hér leyfa þingmenn og ráðherrar sér margt, sem óhugsandi þætti í framangreindum löndum og raunar í ýmsum fleiri löndum. Þeir vita líka, að kjósendur refsa þeim ekki í prófkjörum og kosningum.
Sumum er enn í fersku minni, er núverandi fjármálaráðherra fékk fluttan inn bíl á gjafakjörum á tímabili gjaldeyrisfrystingar rétt fyrir gengislækkun. Þessi ráðherra hefur síðan fengið traustsyfirlýsingu í prófkjöri.
Alþjóð veit, að þingmenn voru í fyrra samtaka um að hækka laun sín meira en nokkurra annarra hópa í þjóðfélaginu, einmitt þegar mikilvægast var, að landsfeðurnir tækju forustu í baráttunni gegn verðbólgu. Margir þessara þingmanna hafa síðan fengið traustsyfirlýsingu í prófkjörum.
Siðspillingin í fjármálum og stjórnmálum landsins og sér í lagi spillingin í samtengingu þessara mála mun halda áfram í svipuðum dúr og verið hefur. Landsfeður og skjólstæðingar þeirra munu sýna nokkru meiri varfærni en áður. Þeim þykir verra, ef Dagblaðið eða Vilmundur komast í málið. En þeim þykir það ekki frágangssök.
Fylgjendur siðgæðisvitundar nágrannalandanna eru í minnihluta meðal íslenzkra kjósenda. Þeir eru nokkuð áberandi minnihluti. Þeir búa flestir á Reykjavíkursvæðinu og skrifa í blöð. Þeir hafa nokkur áhrif, en ekki næg til að fella stjórnmálamenn.
Flokkadrættir eru enn skarpir hér á landi, einkum úti á landi. Kjósendur skipta stjórnmálamönnum í “okkar menn”, sem mega haga sér eins og þeir vilja, og “hina”, sem eru óalandi og óferjandi, þótt þá prýði allar borgaralegar dyggðir.
Við þetta bætist, að víðast er sú krafa gerð til íslenzkra stjórnmálamanna, að þeir “skaffi” – útvegi kjördæminu sem stærstan hluta af herfangi því, sem er til skiptanna hjá hinu opinbera. Er þá spurt að því einu, hvernig þeim gangi þessi útgerð.
Hornsteinn spillingarinnar er verðbólgan, samfara pólitísku skömmtunarkerfi á fjármagni. Úr því að kjósendur hafa ekki nógu margir siðferðisþrek til að segja spillingunni stríð á hendur, mun verðbólgan enn blómstra um ókomin ár.
Kjarni málsins er sá, að þjóðin hefur þá stjórn, sem hún á skilið og þá stjórnmálamenn, sem hún á skilið. Ef hún sættir sig við stjórnmálamenn, sem dansa á hinum breiða vegi, verður hún að taka afleiðingunum.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
