Í grófum dráttum má segja, að kjarasamningar síðasta árs hafi valdið 60% launahækkun félagsmanna Alþýðusambands Íslands, 75% launahækkun ríkisstarfsmanna og 80% launahækkun þingmanna þjóðarinnar.
Fyrst sömdu launþegar og atvinnurekendur athafnalífsins. Í þeim samningum unnu launþegar upp þá lífskjararýrnun, sem ríkið hafði bakað þeim í nokkur ár með of mikilli kröfuhörku til stækkandi sneiðar af þjóðarkökunni.
Útþensla ríkisins í tíð tveggja ríkisstjórna, annarrar til vinstri og hinnar til hægri, er hinn upprunalegi valdur þeirrar verðbólgu, sem óvenjulega kröftuglega hefur riðið húsum síðustu fjögur árin.
Launþegar fóru lengst af halloka í þessari verðbólgu, en náðu sínum hlut í fyrra. Kjarasamningar þeirra voru því fremur afleiðing en upphaf verðbólgu. Það er raunar mjög ósanngjarnt að skella verðbólguskuldinni á launþega.
Enda kom á daginn, þegar ríkið fór sjálft að semja við starfsmenn sína, að þá dugðu ekki 60%. Ríkisstjórnin undirritaði að lokum kjarasamninga, sem fólu í sér rúmlega 75% launahækkun. Ráðherrar staðfestu með undirskrift sinni samninga, sem fóru langt yfir það, er atvinnurekendur voru skammaðir fyrir að gera.
Með samningunum við opinbera starfsmenn staðfesti ríkisstjórnin, að hún hefur nú sem fyrr algera forustu í verðbólgukapphlaupinu. Hún getur ekki kennt neinum aðilum vinnumarkaðsins um verðbólgu, þegar hún gengur sjálf lengra í kjarasamningum.
Enn jókst frjálslyndið í meðferð fjármuna, þegar landsfeðurnir settust niður við að semja við sjálfa sig um eigin kaup og kjör. Þá dugði ekki minna en 80% launahækkun þingmanna og auðvitað sama hækkun á þingmannslaunum ráðherra.
Að unnu því afreksverki er landsfeðrum og varnarliði þeirra í málgögnum ríkisstjórnarinnar sæmst að tala sem minnst um verðbólgu. Snöru ætti ekki að nefna í hengds manns húsi.
Hitt er svo einkar athyglisvert dæmi um fákænsku málgagna landsfeðranna, að þau skuli enn vera að kenna almenningi og utangarðsmönnum um verðbólguna. Almenningur er nógu greindur til að skilja, að sá, sem fær 80% launahækkun, magnar verðbólguna meira en sá, sem fær 75% launahækkun, og að sá síðarnefndi magnar hana meira en sá, sem fær 60% launahækkun.
Í fjögur til fimm ár hefur verðbólga hér á landi verið um 40% á ári í stað 10%, sem áður var. Þessi verðbólga byggist á útþenslu ríkisins um efni fram. Sú útþensla hófst með síðustu vinstri stjórn og hélt síðan áfram með auknum krafti í tíð núverandi stjórnar.
Allan þennan tíma hefur almenningur verið í varnarstyrjöld. Í fyrra tókst honum að jafna metin í verðbólgukapphlaupinu. Í stað þess að láta við það jafnvægi sitja, hefur ríkisstjórnin enn hvatt til kapphlaups, með 80% launahækkun landsfeðra í broddi fylkingar.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
