Íslendingar eru rík þjóð í heilbrigðismálum. Fyrir nokkrum árum vörðum við um 8% af brúttótekjum þjóðaunnar til heilbrigðismála, og hlutfallið er sjálfsagt svipað á þessu ári. Vafasamt er, að nokkur þjóð geri betur í fjármálum heilsugæzlunnar, nema ef til vill Ísraelsmenn. Og við höfum fleiri lækna ,miðað við höfðatölu, en Norðmenn og Svíar hafa og þykja þær þjóðir þó vel settar. Hér eru innan við 700 íbúar um hvern lækni.
En milljarðar heilbrigðismálanna nýtast okkur ekki nógu vel. Almenningur hefur ekki nógu greiðan aðgang að þjónustu heilbrigðisstéttanna. Jafnvel í Reykjavík er oft erfitt að ná í lækni, ef skyndilega sjúkdóma ber að garði. Viðkomandi heimilislæknir getur auðvitað ekki verið á þönum allan sólarhringinn. Og það, sem á að koma í staðinn, neyðarvaktin og næturlæknarnir, hafa of mikið álag til að koma að góðum notum.
Samstilling á þjónustu heimilis- og héraðslækna annars vegar og sérfræðinga og sjúkrahúsa hins vegar er tiltölulega lítil. Úti á landi talar fólk um “að fara suður til lækninga” eins og um hálfs eða heils árs verkefni sé að ræða. Menn fara suður með haustinu, þurfa lengi að bíða eftir tíma hjá fyrsta sérfræðingi, þvælast síðan með löngum biðtímum milli annars, þriðja og fjórða sérfræðings langt fram á næsta vor.
Ennfremur verða menn að bíða langtímum saman eftir sjúkrahúsvist. Hin dýru sjúkrarúm, sem kosta meira á dag en dýrustu hótelherbergi, eru í of mörgum tilvikum full af fólki, sem er að bíða eftir rannsókn eða er í eftirmeðferð. Lítil skipulagning virðist vera á nýtingu sjúkrahúsanna og mikill skortur er á heilsuhælum, sem eru mun ódýrari stofnanir en nútíma sjúkrahús.
Hið undarlega greiðslukerfi heilbrigðisþjónustunnar hvetur líka til þess, að fólk sé lagt á sjúkrahús af minnsta tilefni. Öll sjúkrahúsþjónusta er ókeypis, ef fólk liggur þar inni, en kostar hins vegar oft nokkuð, ef fólk er heima hjá sér. Hið sama er að segja um lyfjanotkunina, sem er langt úr hófi, einmitt vegna þess að lyfin eru svo að segja ókeypis.
Frumkvæði að úrbótum í þessum efnum gæti komið frá frjálsum samtökum heilbrigðisstétta, félagssamtökum þeirra, sjúkrasamlögum, sjúkrahúsum, tryggingastofnuninni eða heilbrigðisráðuneytinu. En það er eins og enginn geti tekið í alvöru á málinu.
Læknar og aðrir embættismenn heilbrigðismála virðast yfirleitt gera sér grein fyrir göllum kerfisins og hafa áhuga á endurbótum. En það er einhver tregða í kerfinu, einhver þunglamaleiki, sem menn ráða ekki við.
Þess vegna er heilbrigðisþjónustan áfram svona gölluð, þótt hún hafi um nokkurt skeið verið hin næstdýrasta í heiminum. 0kkur skortir sem sagt ekki aukið fé til heilbrigðismála, heldur bætta nýtingu á því fé.
Jónas Kristjánsson
Vísir
