Við Íslendingar höfum ekki úr háum söðli að detta í pólitískri siðfræði. Fyrst og fremst þurfum við að hreinsa til í eigin húsi, áður en við höfum afskipti af siðleysi stjórnvalda úti í heimi. En sums staðar gengur það svo langt, að við fáum ekki orða bundizt. Okkur finnst við verða að leggja okkar litla lóð á vogarskálina til að bæta stjórnarfar á þessum stöðum.
Spillingin hér heima er barnaleikur í samanburði við hinn víðtæka skort á mannréttindum, sem ríkir víðast hvar í heiminum. Frelsi til að hugsa, hafa skoðanir og tjá sig, svo og frelsi til að safna upplýsingum og segja fólki frá þeim er víðast hvar fótum troðið, nema helzt á Vesturlöndum.
Sterkasta afl ófrelsis í heiminum eru Sovétríkin og fylgiríki þeirra. Þar jafngildir það landráðum að fara út af línu kommúnistaflokksins eins og hún er hverju sinni. Dæmin um þetta hafa verið að hrannast upp á undanförnum mánuðum.
Stjórnmálaleiðtogar á Vesturlöndum eiga nokkra sök á þessu. Þeir hafa hagað sér á þann hátt, að stjórnvöld Sovétríkjanna og fylgiríkja þeirra telja þá hafa lítinn áhuga á stuðningi við andófsmenn í kommúnistaríkjunum. Og þetta hefur til skamms tíma virzt rétt ályktað.
Ástandið var verst á valdatíma Nixons Bandaríkjaforseta og utanríkisráðherra hans, Kissingers. Þá var bætt sambúð við Sovétríkin og Kína efsta mál á dagskrá. Efling mannréttindahugsjóna Vesturlanda féll alveg í skuggann á valdaskeiði þessara kaldrifjuðu manna.
Carter Bandaríkjaforseti hefur breytt þessu. Hann komst til valda á siðvæðingaröldunni, er reis í kjölfar uppljóstrana um spillingu hinna kaldrifjuðu manna, sem höfðu áður ráðið ríkjum þar í landi um skeið. Hann er utangarðsmaðurinn, sem virðist hafa tilfinningu fyrir örlögum utangarðsmanna í öðrum löndum.
Afstaða Carters mun hafa áhrif á aðra vestræna leiðtoga. Í þeim hópi er Bandaríkjaforseti fremstur meðal jafningja. Og þar á ofan eru fjölmiðlar í löndum þeirra farnir að þrýsta á þá með fréttaskrifum í stíl bandarískra fjölmiðla.
Stjórn Sovétríkjanna leit á Helsinkiyfirlýsinguna sem grænt ljós á, að vestræn ríki mundu ekki hafa afskipti af svokölluðum. innanríkismálum þeirra, þótt Sovétríkin haldi áfram óbreyttum afskiptum af innanríkismálum ríkja Vesturlanda og þriðja heimsins.
Sovétríkin og fylgiríki þeirra hafa stjórnarskrár, sem ekki er framfylgt. Hin undna hugsun úr þrætubókarlist skólaspeki marxismans gerir stjórnvöldum þar eystra þetta kleift. Hún er hin sama og í “1884”, háðsögu Orwells, þar sem ríkislögreglan hét “Ástarmálaráðuneyti” og herinn hét “Friðarmálaráðuneyti”.
Sovétstjórnin taldi sig geta meðhöndlað mannréttindakafla Helsinki-yfirlýsingarinnar á sama hátt og hún fer með eigin stjórnarskrá. Hún ætlaði sér ekki að taka neitt mark á þeim kafla.
En almenningur, fjölmiðlar og stjórnvöld á Vesturlöndum mega nú hvergi láta bilbug á sér finna í stuðningi við hugsjónamenn mannréttinda í Austur-Evrópu.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
