Við höfum haft ríkisstjórnir af ýmsu tagi á síðustu áratugum. Við höfum haft Nýsköpunarstjórn, minnihlutastjórnir ýmsar, Viðreisnarstjórn, vinstri stjórnir og margar helmingaskiptastjórnir.
Þessar stjórnir spanna allt litróf flokkakerfisins. Og sé aðeins litið á fjóra flokkana stóru, sem hafa verið til í fjóra áratugi eða lengur, spanna ríkisstjórnirnar mikinn hluta þeirra samsetningarmöguleika, sem tölfræðin býður upp á.
Ef gera á greinarmun á þessum ríkisstjórnum, stoðar lítt að skoða stjórnmálayfirlýsingar einstakra flokka eða samstarfssáttmála einstakra ríkisstjórna. Við verðum að líta á það, sem gert er, fremur en það, sem sagt er.
Sumir telja ágreining vera milli flokkanna í utanríkismálum og varnarmálum, enda er oft hart rifizt um þau mál. En það er samhljóða framkvæmd allra ríkisstjórna, að varnarlið frá Bandaríkjunum verði hér á landi og að það greiði ekki neitt fyrir dvöl sína hér.
Sumir telja ágreining vera milli flokkanna í efnahagsmálum, enda bylur oft hátt í talsmönnum flokkanna á þessu sviði. En séu gerðirnar skoðaðar, virðast þær jafnan vera hinar sömu.
Í hvert sinn sem ný ríkisstjórn tekur við með breyttri flokkaskipan, breikkar geiri ríkisins af þjóðarkökunni á kostnað geira atvinnuvega og almennings. Viðreisnarstjórnin jók geirann um fjögur prósentustig. Vinstri stjórnin jók hann enn um fjögur stig. Og loks jók helmingaskiptastjórnin hann um fjögur stig.
Þetta er dæmi um lögmálið um sjúka manninn og flugurnar, sem sugu úr honum blóð. Honum leið betur, ef flugunum var ekki bandað á brott. Ef þær sátu saddar og kyrrar, komust hinar svöngu ekki að. Kæmust hins vegar nýjar flugur að, juku þær blóðmissinn.
Flokkarnir eru eins og flugurnar. Þeir þurfa að greiða fyrir kosningasigra sína. Þeir þurfa bæði að efna ýmis kostnaðarsöm loforð og koma á garðann ýmsum gæðingum, sem eiga erfitt með að vinna fyrir sér með venjulegum hætti. Þetta gera flokkarnir með því að hækka skatta og magna ríkisrekstur atvinnulífsins.
Skatttekjur hins opinbera eru nú orðnar um 36% af þjóðarframleiðslunni. Þar á ofan ráða stjórnmálaflokkarnir verulegu um afganginn, því að fulltrúar þeirra deila og drottna í fjármögnun atvinnuveganna. Flokkarnir stjórna bönkunum, sjóðunum og Framkvæmdastofnun.
Í framkvæmd eru allir flokkar sammála um að magna hin pólitísku tök á atvinnu- og efnahagslífinu, hverju svo sem þeir ljúga að kjósendum sínum á landsfundum og flokksþingum. Þeir magna skuldabréfaútgáfu ríkisins. Þeir magna eyrnamerktu framkvæmdasjóðina. Og þeir magna Framkvæmdastofnun ríkisins. Síðast en ekki sízt magna þeir verðbólguna til að efla gróða gæðinganna, sem aðgang hafa að ódýrum lánum.
Um allt þetta ríkir víðtæk samtrygging stjórnmálaflokkanna. Hún hefur meðal annars komið fram í samsæri þagnarinnar í hinum flokksreknu og ríkisreknu fjölmiðlum þjóðarinnar. Það er fyrst nú á síðustu misserum, að glufa hefur opnazt og að þjóðin er búin að fá aðstöðu til að gægjast inn í myrkviðinn.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
