“Þeir segja við kjósendur: 1. Þú hefur alltof lítið, 2. þessu verður að breyta og 3. það er enginn vandi”. Þannig lýsti Guðmundur G. Þórarinsson alþingismaður “sumum” stjórnmálamönnum í kjallaragrein hér í Dagblaðinu á laugardaginn.
Lýsing Guðmundar er laukrétt. Íslenzk stjórnmál eru full af kjarkleysingjum, sem þykjast allt fyrir alla vilja gera og eru sjúklega hræddir við að viðurkenna tilvist vandamála. Þeir halda nefnilega, að þeir verði annars óvinsælir.
Þessi sjúkdómur hefur hrjáð stjórnmálaflokkana misjafnlega mikið eftir aðstæðum. Nú hrjáir hann einkum stjórnarandstöðu Sjálfstæðisflokksins, sem hossar sér í ábyrgðarleysinu, og Alþýðubandalagið, sem er í eðli sínu ábyrgðarlítið.
Í greininni benti Guðmundur á, að þjóðartekjur á mann hafa farið minnkandi árin 1979 og 1980 og virðast enn munu minnka á næsta ári. Hann segir réttilega, að þetta hljóti að koma fram í kjörum, því að laun séu 70-80% þjóðartekna.
Enginn galdramaður er til í hópi stjórnmálamanna, hagfræðinga, þrýstara og sáttasemjara, sem getur bætt lífskjör fólks, þegar þjóðartekjur á mann fara minnkandi. Lífskjör og þjóðartekjur eru næstum einn og sami hlutur.
Allir vita í rauninni, að þjóðarbúið getur ekki greitt 11% hækkun launa umfram verðbætur. Allir vita, að hvert einasta prósent fer út í verðlagið og mun á næsta ári magna verðbólguna úr 50% í 75%, ef kyrrt verður látið liggja.
Fróðlegt væri að vita, hvern á að blekkja, þegar samið er um launakjör með þeim hætti, sem nú hefur verið gert. Kannski er þó verið að létta róður manna yfir jólin, unz allt sækir í sama horf upp úr áramótunum.
Verkjatöflur geta verið þægilegar, þótt þær lækni ekki neitt. Og óneitanlega er hlálegt, að 11% launahækkun muni hverfa á næsta ári og snúast við í 4% kjararýrnun. Það mun einmitt gerast, þótt ekki verði “ráðizt” á lífskjör fólks.
Hættan er svo sú, að hin óhefta verðbólga muni sprengja atvinnulífið á limminu, valda gjaldþrotum og samdrætti. Þar með værum við búin að fá atvinnuleysi ofan á verðbólgubölið. Og þá er verðbólgan ekki lengur til neins gagns.
Skynsamlegra er að ráðast af hörku gegn verðbólgunni, þótt aðgerðir verði að töluverðum hluta fólgnar í kjararýrnun. Hún kemur hvort sem er, svo að eins gott er að skipuleggja hana og hagnýta til síðari tíma kjarabóta.
Síðast sýndu íslenzkir stjórnmálamenn kjark fyrir tveimur áratugum. Róttækar aðgerðir Viðreisnarstjórnarinnar á fyrsta kjörtímabili hennar sprautuðu fjöri í sjúkan þjóðarhag og komu á nýrri gullöld lífsgæða.
Það má svo vera stjórnmálamönnum lærdómsríkt, að þessi stjórn vann næstu kosningar á eftir þessum harkalegu aðgerðum. Kjósendur kunna nefnilega að meta stjórnmálamenn, sem þora. Kjósendur eru ekki fáráðlingar.
Guðmundur segir í greininni, að ekki sé hægt að bíða lengur en til áramóta eftir heilsteyptum og samræmdum efnahagsaðgerðum ríkisstjórnarinnar. Í veganesti færir hann henni tilvitnun í Horatius, sem þolir endurtekningu:
“Ætli menn yfir fljótið, er seinlegast að bíða, þar til það hefur skipt um farveg. Óvænlegt er að fresta framkvæmdum, þar sem dugleysið sér enga erfiðleika. Ætlum við yfir fljótið, verðum við að treysta á eitthvað annað en náð vatnsins”.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
