Nú þegar verðbólgan stefnir upp á við í 40-50% á árinu, væri sanngjarnt, að ráðlitlir þjóðarleiðtogar athuguðu sinn gang og spyrðu sjálfa sig, hvort hinar hefðbundnu efnahagsstefnur hafi ekki endanlega gengið sér til húðar.
Margar nýjar og skynsamlegar tillögur hafa komið úr ýmsum áttum, flestar róttækari en svo, að stjórnmálamenn og hagfræðiþjónar þeirra geti sætt sig við þær. Fjalla þær þó yfirleitt ekki um annað en, að Íslendingar hagi sér jafn skynsamlega í efnahagsmálum og þær þjóðir gera, sem bezt standa sig.
Í leiðara Dagblaðsins á miðvikudaginn var fitjað upp á því, að ríkið greiddi bændum föst laun og slyppi í staðinn við niðurgreiðslur, útflutningsuppbætur, styrki og framlög, Búnaðarfélagið og annað slíkt. Jafnframt yrði innflutningur landbúnaðarafurða gefinn frjáls. Þetta mundi spara ríkinu nokkra milljarða og lækka vöruverð í landinu. Sparnaður á gjaldeyri fyrir aðföng landbúnaðar mundi bæta upp gjaldeyrisnotkun vegna innflutnings landbúnaðarafurða.
Kristján Friðriksson hefur sett fram ýtarlegar tillögur um nýskipan sjávarútvegs og iðnaðar. Fela þær m.a. í sér, að fiskveiðar verði boðnar út og tryggt, að ekki séu fleiri skip að veiðum en svo, að hámarksafli náist með sem minnstri fyrirhöfn og minnstum kostnaði. Mundi það bæta kjör útgerðar og sjómanna og færa ríkinu marga milljarða í tekjur.
Þessa milljarða vill Kristján nota til að hvetja til uppbyggingar iðnaðar, ekki sízt á þeim svæðum, þar sem atvinna við útgerð, fiskvinnslu, landbúnað og vinnslu landbúnaðarafurða mundi minnka, en einnig á þeim svæðum, þar sem fjölmennustu hóparnir koma inn á vinnumarkaðinn. Stefnt verði að því, að byggðajafnvægi haldizt óbreytt.
Aron Guðbrandsson vill taka leigu fyrir bandaríska herinn og margir hafa tekið í svipaðan streng. Líklegt er, að víðtækast samkomulag gæti náðst um, að herinn láti framkvæma ýmislegt, sem hefur varnargildi. Þar á meðal eru almannavarnir, uppbygging Keflavíkurflugvallar og annars alþjóðlegs flugvallar, Svo og lagning varanlegs slitlags á hringveginn um landið.
Ef um þetta semdist, ætti ríkið að reyna að draga sem mest úr sínum framkvæmdum, m.a. til að draga úr verðbólguáhrifum stórframkvæmda. Nokkurn hluta sparnaðarins ætti skilyrðislaust að nota til að efla félagslegt öryggi aldraðra og öryrkja, svo og annarra þeirra, sem minni máttar eru. Afganginn mætti nota til að afnema tekjuskattinn og lækka söluskattinn.
Með öllum þessum aðgerðum ætti að vera unnt að styrkja krónuna og gera hana að frjálsum og hörðum gjaldmiðli. Slíkt mundi auðvelda framkvæmd tillagna Jóns Sólness um alþjóðlegan peningamarkað hér á landi og treysta enn á þann hátt efnahag þjóðarinnar.
Það er ástæðulaust fyrir okkur að hjakka sífellt í sama farinu við verðbólgu, verðlausa krónu, láglaunakerfi og vitlausar fjarfestingar. Við höfum næga möguleika, ef við höfum nægilegt hugrekki.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
