Undarleg er átta krónu bensínhækkunin nýja. Hún á sér ekki stað í kjarasamningum þessa sumars. Þar að auki er hún brot á loforðum, sem ríkisstjórnin gaf, þegar kjarasamningarnir voru gerðir.
Af hækkuninni ætlar ríkisstjórnin sjálf að hirða 5,30 krónur eða tvo þriðju hluta hennar. Með þessu hyggst hún afla ríkissjóði 600 milljón króna aukatekna á ári, þótt hún hafi lofað skattalækkun, er nemi 2-3% aukningu kaupmáttar í landinu.
Greinilegt er, að ríkisstjórnin telur orð sín einskis virði. Er það sennilega rétt mat hjá henni. Það virðist vera sérgrein stjórnvalda að ljúga og svíkja. Þessi ríkisstjórn er ekki ein um það, enda er þetta víst kallað stjórnkænska á fínu máli.
Um þessar mundir streitast verðlagsyfirvöld við að banna hækkanir, aðrar en þær sem rúmast innan þrengsta ramma kjarasamninga sumarsins. Þessi hemlun er vitanlega mikilvægur liður í baráttunni gegn verðbólgu.
Hin nýja skattheimta ríkisins af bensíni brýtur þvert gegn þessari baráttu. Hins vegar er þetta ekki í fyrsta skipti sem ríkisstjórn hefur forustu í mögnun verðbólgunnar. Þessi ríkisstjórn og hin næsta á undan henni hafa stöðugt leikið sér að verðbólgunni.
Hér í þessum dálkum hafa verið rakin ótal dæmi þess, að síðastliðin vinstri stjórn og núverandi helmingaskiptastjórn hafa að verulegu leyti sjálfar búið til þá verðbólgu, sem verið hefur hér á landi síðustu árin.
Það eru ekki kjarasamningar, heldur fjárgræðgi þessara tveggja ríkisstjórna, sem verðbólgunni veldur. Hins vegar reynir núverandi ríkisstjórn að kenna launþegum um. Hún lætur málgögn sín, Morgunblaðið og Vísi, væla um verðbólguhvatningu síðustu kjarasamninga.
Saga bensínhækkana síðustu sjö ára er ágæt dæmisaga um þetta framferði stjórnvalda. Bensín hefur á þessum tíma verið hækkað hvað eftir annað eða samtals úr 12 krónum árið 1970 í 88 krónur árið 1977.
Erlendum verðhækkunum hefur jafnan verið kennt um. Sovétríkin selja okkur bensín á heimsmarkaðsverði. Og okkur er sagt, að hin “vondu” Arabaríki séu alltaf að hækka heimsmarkaðsverðið.
Arabaríkin eiga hins vegar sáralitla sök á þeim 88 krónum, sem bensínlítrinn kostar hér á landi. Samtals ættu hinar erlendu hækkanir aðeins að hafa hækkað bensínið úr 12 krónum í 30 krónur á þessum sjö árum, að gengislækkunum meðtöldum. við gætum áreiðanlega sætt okkur við að kaupa bensínið á 30 krónur á þessu sumri.
Af þeim 76 krónum, sem bensínlítrinn hefur hækkað um, hafa 42 krónur runnið til íslenzka ríkisins. Tvær síðustu ríkisstjórnirnar hafa notað olíukreppuna til að gera bensínið að einni drýgstu tekjulind sinni.
Aðeins örlítið brot af þessu fé rennur til gatnagerðar sveitarfélaganna, þótt meirihluti bensínnotkunarinnar sé innan bæjarmarka. Og af hluta ríkisins fer minna en helmingur til vegagerðar. Hér er því að verulegu leyti um almenna skattheimtu að ræða.
Þessi skattheimta á bensíni er svo aðeins ein af mörgum verðbólguaðgerðum stjórnvalda.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
