Ólympíuleikarnir hófust í landi fyrstu lýðræðisríkja heims, Grikklandi. Þeir voru endurvaktir á Vesturlöndum, þegar lýðræði hafði haldið innreið sína á nýjan leik. Í hugskoti margra minnir kyndillinn með ólympíueldinum á þessar tvær staðreyndir.
Árið 1980 á að hlaupa með þennan kyndil austur fyrir járntjald til stærsta ólýðræðisríkis í heiminum, Sovétríkjanna. Þetta endurvekur martröð ársins 1936, þegar leikarnir voru haldnir í Þýzkalandi nasismans.
Fyrir rúmum fjórum áratugum gerðu mörg þátttökuríki og þátttakendur sitt bezta til að blekkjast. Í heild urðu Berlínarleikarnir óhugnanleg auglýsing fyrir geðbilað stjórnskipulag. Þá dáðust menn að Þýzkalandi sem einu mesta íþróttalandi heims.
Ætlun stjórnar Sovétríkjanna er, að Moskvuleikarnir verði hliðstæð auglýsing. Menn eiga að dást að endalausum sigrum sovézkra íþróttamanna og fyllast trausti á því þjóðskipulagi, sem elur upp slíka afreksmenn.
Vaxandi áhugi er um þessar mundir á viðleitni til að fá ríki og íþróttasambönd til að hætta við þátttöku í Moskvuleikunum til að mótmæla mannhatri því, sem gegnsýrir stjórnarvenjur þar eystra.
Íslenzkir íþróttamenn hafa fundið smjörþefinn af þessu. Illræmd er kyrrsetning íslenzkra júdómanna í Kænugarði að loknu Evrópumeistaramóti, byggð á lognum fjármálasökum.
Í framhaldi af hneyksli þessu lugu fulltrúar Sovétríkjanna út og suður til að sverta Íslendingana. Allt hefur það verið borið til baka af Evrópusambandinu sem hreinn hugarburður.
Enn eru til fífl í heiminum eins og árið 1936. Íslenzka menntamálaráðuneytið hefur í kyrrþey undirritað íþróttasamskiptasamning við sovézka íþróttaráðuneytið, einmitt þann aðila, sem beitti íslenzka íþróttamenn stórlygum og ærumeiðingum.
Eysteinn Þorvaldason menntaskólakennari, sem ritaði grein um þetta mál í Dagblaðið fyrir réttri viku, var á síðasta ári búinn að vara við slíkum samningi. Samt er hann gerður og án nokkurs samráðs við íslenzka íþróttahreyfingu.
Meira máli skiptir þó óbeit stjórnar Sovétríkjanna á öllum þeim atriðum, sem teljast til mannréttinda í vestrænum skilningi. Þessi óbeit kemur skýrar fram með hverju árinu og stefnir í voða öllum samskiptum við Sovétríkin.
Hitt er svo annað mál, að tæpast þýðir að neita að mæta til leiks í Moskvu. Það verður hreinlega að viðurkennast, að með tilkomu nýfrjálsra ríkja í þriðja heiminum er einræði, alræði og önnur villimennska orðin ríkjandi þjóðskipulag í heiminum.
Af hálfu þriðja heimsins hefur töluvert verið reynt að blanda saman íþróttum og stjórnmálum. Lýðræðisríkin og íþróttamenn þeirra eiga að standa saman gegn slíkri viðleitni. Þess vegna þýðir ekki að sitja heima árið 1980.
En ekki má heldur gleyma því, að stjórn Sovétríkjanna hyggst fá 300.000 áhorfendur að leikunum til að gera auglýsinguna sem mesta. Þar með er opnaður möguleiki á margs konar friðsamlegum mótmælaaðgerðum í Moskvu gegn mannhatri stjórnvaldanna.
Ef ráðamenn reyndu að siga lögreglunni á 300.000 áhorfendur eins og hún hefur gert gegn smærri hópum, er hætt við, að auglýsingin mikla súrni á eftirminnilegan. hátt.
Íþróttamenn og áheyrendur eiga að fara til Moskvu eins og Berlínar. En í þetta sinn eiga þeir ekki að láta teyma sig á asnaeyrunum.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
